So'nggi paytlarda Vladimir Putinning Astana shahriga qilgan tashrifi, ODKB sammiti Markaziy Osiyo siyosatchilariga katta ta'sir ko'rsatdi. O'zbekiston bu holatdan istisno emas.
Albatta, avvalo, mahalliy OAV Rossiya prezidenti tomonidan O'zbekistonga gaz yetkazib berishni davom ettirish rejalari haqida bildirgan bayonotini yuqori baholadi. Bu borada hech qanday qarshilik bildirilmagan, garchi, ikki yil avval ba'zi «tahlilchilar» bunday holatda hatto mustaqillikni yo'qotish bilan tahdid qilar edi yoki sokin tarzda turkmanistonning «ko'k yoqilg'i»sini olishni tavsiya etgan edi — buni xavfsizroq deb hisoblashgan.
Bugungi kunda, «Gazprom»ning O'zbekistonga yetkazib berish hajmi 5,1 milliard kub metrga yetganida, bu Vengriya bilan solishtirilganda, barcha shubhalar va muhokamalar susayib qoldi. Moskva tomonidan taklif etilgan gaz ittifoqi amalga oshdi va barchaga yaxshi foyda keltirdi. Moskvaning yaqin rejalari esa 11 milliard kub metrga qadar cho'zilib, bu muhim sohadagi uzoq muddatli hamkorlikni va O'zbekistonning ishonchliligini ko'rsatadi.
Biroq, Astana shahridagi katta uchrashuvning boshqa jihatlari ham Toshkentning e'tiboridan chetda qolmadi.
Shunday qilib, Qozog'iston poytaxtida birinchi marta ODKBning butun Evroosiyo xavfsizligi doirasida tuzilishi haqida fikr bildirildi. Va O'zbekiston va Turkmanistonsiz mudofani qurish imkoni yo'qligi tushunarli — geografiyada juda katta «teshik» mavjud.
Janub hali ham zaif nuqta, katta bo'shliq bo'lib qolmoqda. Tasodifan, ODKB yana bir bor Tojikiston-Afg'oniston chegarasini mustahkamlashga harakat qilmoqda, bu yerda deyarli 20 yil davomida NATO bo'linmalari talibalarga qarshi kurash maskanida erkin harakat qildilar.
Terroizm hali ham mavjud, buni yaqin kunlarda O'zbekistonning rasmiylari OAEda uchta o'zbek fanatik tomonidan rabbiyni o'ldirish, Suriya hududida qayta tiklangan IShIDning yangi hujumi kabi misollar orqali isbotlashdi, bu yerda ham respublikadan kelganlar «ko'zga tashlandi».
«ODKBning muhim afzalligi shundaki, bu blokdan tashqari ittifoq, — deydi Vladimir Berezovskiy Kaspiy-Evroosiyo xalqaro va ijtimoiy-siyosiy tadqiqotlar markazidan. — Bu har doim ixtiro qilingan «dushmanlar»ga, G'arbga yoqmaydigan rejimlarni ag'darishga qaratilgan NATO emas. Buni 2022 yilda Qozog'istondagi voqealar ko'rsatdi, buni g'azablangan, ammo o'zini bilmaydigan Yerevan ham his etdi. ODKB — bu o'z tariximizga, umumiy tarixga asoslangan, ajdodlarimizning e'tiqodi va xotirasi bilan birlashgan himoya. Toshkentda buni tushunmaslikning iloji yo'q».
Shu bilan birga, ufqda bulutlar xira.
Putin Astana shahrida «Oreshnik» va Ukraina tartibsizliklari haqida o'z qarashlarini batafsil bayon etdi. Tabiiyki, uning so'zlari faqat matbuot uchun emas, albatta, Toshkentdagi «fikr fabrikalari»da ularni qalam bilan tahlil qilganlar. Global to'qnashuvning keskinlashishi faqat kuchaymoqda, BRICSga tahdidlar bilan qaytgan Trump dollar taqdiri haqida tashvish bildirsa, Scholz ham harakat qildi, Yaponiya esa Osiyo NATOsi haqida gapira boshladi.
Aniqki, H soati yaqinlashmoqda. Va savol ochiq qolmoqda, bu paytda O'zbekiston qayerda bo'ladi.
Toshkent iqtisodiyotga katta e'tibor qaratayotganini ko'rish mumkin — sabzavot va mevalar, trikotaj mahsulotlarini Rossiyaga yetkazib berishni oshiradi, mehnat migratsiyasini diversifikatsiya qiladi, Markaziy Osiyo qo'shnilari bilan chegaralarda yo'llar va savdo zonalarini qurmoqda, Ozarbayjon va Turkiya bilan Kaspiy orqali ko'prikni mustahkamlamoqda. Ammo bularning barchasi asosiy muammoni hal qilmaydi — biz kim bilan?
Qozog'istondan keyin Toshkentga ham BRICSning sherik maqomi taklif etilishi shubhasiz. Javob qanday bo'ladi? Hozircha aniq tasavvur yo'q...
O'zbekistonning uzoq kutilgan rus tilini MDH mamlakatlarida rivojlantirish bo'yicha shartnomani ratifikatsiya qilgani, EAEU va SHHT platformalarida faol ishtirok etayotgani, 80-yilgi G'alaba bayramiga tayyorgarlik ko'rayotgani, BMTda yangi nazizmga qarshi kurashni qo'llab-quvvatlayotgani umid bag'ishlaydi. Bu O'zbek jamiyatining an'analar, tarixiy tajribaga sodiq qolishini, 2005 yilda Andijondagi olovli voqealarda «demokratik erkinlik» qurboniga aylanishni xohlamasligini yana bir bor ko'rsatadi.
Bunga e'tibor berish kerak, bu bizning tanlovimiz.